Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Waarom blijven same sex love songs zo’n big deal?
Mannen die complexloos hun liefde bezingen over andere mannen, of vrouwen die hun gevoelens voor een andere dame met zoveel woorden vereeuwigen in een song: het blijven uitzonderingen. Hoe komt dat toch? Is er verandering op komst? En waar blijven de Belgische LGBTQ+ rolmodellen in de muziek?
‘She doesn’t kiss me on the mouth anymore’, zo luidt de eerste zin uit pophit Strangers. Melodrama van dertien popliedjes uit een dozijn? Niet als je weet dat dit nummer gezongen wordt door Halsey, een populaire 23-jarige zangeres. Een vrouw die zonder complexen haar liefdesverdriet bezingt over een andere vrouw: in de muziekwereld is dit bàànbrekend. Dat Strangers een duet is met Lauren Jauregui van meidengroep Fifth Harmony, die vorig jaar in een open brief aan Trump uit de kast kwam als biseksueel, maakt het extra pittig. Want kent u misschien één ander liefdesduet tussen twee vrouwen?
Dit jaar waagden ook twee bekende zangers zich aan een duet over mannelijke begeerte. ‘When I catch your old perfume, it takes me back to nights of passion in your room’, zingen Kele Okereke (Bloc Party) en Olly Alexander (Years & Years) ongegeneerd romantisch in Grounds for resentment. Okereke beseft hoe uitzonderlijk dit is. ‘Ik kan me geen twee gay musicians herinneren die een liefdeslied brengen zonder zich te verbergen achter bepaalde codes. De meeste homoseksuele artiesten vermijden woorden als ‘he’ of ‘him’ wanneer ze over hun verlangens zingen. Dat is een barrière die we dringend moeten doorbreken.’
Omfloerste verwijzingen
Dat same sex love songs anno 2017 nog een big deal zijn in de muziekwereld, is frappant. In de jaren tachtig waren er heel wat bekende artiesten zoals George Michael, Boy George, Michael Stipe, Freddie Mercury, David Bowie en Prince die (ook) op mannen vielen. Toch was het pas later in hun carrière dat ze zich durfden outen (of werden geout), laat staan dat ze toen expliciet over hun gay lover zouden zingen.
Omfloerste verwijzingen waren er des te meer, natuurlijk. Queens I want to break free, bijvoorbeeld. Of Nikita van Elton John, een mannennaam in Rusland. Ook de nummers van de altijd mysterieuze Morrissey bevatten heel wat hints naar zijn ‘humaseksualiteit’. In Rolling Stone verklaarde de zanger van The Smiths ooit dat de genderambiguïteit in zijn teksten, het zingen over een neutrale you dus, intentioneel was. ‘Wanneer je alles onthult, bevries je de verbeelding van de luisteraar. Dan valt er niets meer te ontrafelen.’
Hoe universeler, hoe liever: dat lijkt ook het motto bij nieuwe popiconen als Max Colombie van Oscar and the Wolf en Oliver Sim en Romy Madley Croft van The XX. Zelden of nooit zal je uit hun lyrics (of interviews) hun geaardheid kunnen afleiden. Van Sam Smith weten we wél allemaal dat hij homo is, maar toch durfde hij in zijn debuutalbum In the lonely hour nergens met zoveel woorden benoemen dat de plaat ging over een jongen die hij niet kon krijgen. ‘Mijn muziek moet universeel zijn’, zei Smith daarover in 2014. ‘Ik schreef de songs zo dat ze over alles en iedereen kunnen gaan – of het nu een man, een vrouw of een geit is.’ Klinkt nobel, maar zo kleurt de meest succesvolle homoseksuele artiest sinds Elton John in zijn lyrics wel héél braaf binnen de (commerciële) lijntjes.
De nieuwe rolmodellen
Smiths zelfcensuur is dezelfde als die van vele holebi’s die het liever ontwijkend hebben over hun ‘lief’ of ‘partner’ dan over hun ‘vriend(in)’. Gelukkig lijkt er een nieuwe generatie artiesten opgestaan die hier niet langer stiekem over wil doen. In de videoclip bij Desire van Years & Years mogen ook holebi’s vrijuit flirten. Over zanger Olly Alexander maakte de BBC onlangs zelfs de docu Growing up gay. De hyperpopulaire Troye Sivan is ook zo’n rolmodel. In zijn clips kust en kietelt de 22-jarige Australiër heel wat af met andere knappe kerels.
Liever wat minder (media)geil en persoonlijker? Dan moet je bij indie-lievelingen als Perfume Genius, John Grant, Anohni, Rostam (ex-Vampire Weekend) en Villagers zijn. Die laatste zong op het wondermooie Courage al over zijn recente coming-out, terwijl Perfume Genius na songs over het misbruik uit zijn jeugd revanche nam op zijn haters in het prachtige Queen (‘No family is safe when I sashay’) en met Alan zelfs een nummer schreef over zijn lief.
Ook de vrouwen komen overtuigend uit de kast. De laatste tijd duiken er nieuwe iconen op: popdiva’s als Sia, Miley Cyrus en Christine and the Queens die zich als queer identificeren, lesbiennes als Beth Ditto (The Gossip) en Austra (te ontdekken!) en biseksuele zangeressen zoals St. Vincent, Soko en Halsey zijn slechts het topje van de ijsberg. In vergelijking met oudere lesbiennes als Melissa Etheridge en de Indigo Girls, beschouwen zij hun gender of seksualiteit meer als een fluïde continuüm en profileren ze zich er ook minder op.
Met haar catchy refrein ‘Girls like girls like boys do, nothing new’ scoorde Hayley Kiyoko een dikke hit. In de clip bij Only a girl wordt de ‘sapphische’ liefde onbeschaamd gevierd (denk: mooie meiden die elkaar verblijden in het zwembad), terwijl zangeres Gia ondertussen zingt ‘It's getting better, nothing like two girls sticking together’. Daar mogen Katy Perry en Demi Lovato gerust een cherry chap stick aan zuigen: want songs brengen over stiekem zoenen (I kissed a girl and I liked it) of flirten (Cool for the summer) en je daarin meteen ook distantiëren van lesbische gevoelens, ruikt vooral naar goedkope commerciële recuperatie.
Toch komen de nieuwste LGBTQ-helden niet uit de pop maar uit de hiphop – dat ooit zo homofobe genre (ja, voel je maar aangesproken, Eminem!). Uit het eveneens grofgebekte collectief Odd Future hebben met Frank Ocean, Tyler the Creator en Syd drie rappers zich geout. Met Same love leverden straight rappers Macklemore & Ryan Lewis hét strijdlied voor het holebi-huwelijk. En op zijn laatste album bezong Jay-Z krachtig de coming-out van zijn moeder: ‘Had to hide in the closet, so she medicate. Society shame and the pain was too much to take. Cried tears of joy when you fell in love. Don’t matter to me if it’s a him or her.’
La la Lanoye
Marion Wasserbauer, die aan de Universiteit Antwerpen werkt aan een doctoraat over muziekbeleving bij LGBTQ’s, juicht deze evoluties toe. ‘Muzikanten die zich publiek en in hun muziek uitspreken over hun gender of geaardheid, zijn zéér belangrijk. Holebi’s kunnen zich met hen identifceren, maar tegelijk zorgen ze ook voor meer zichtbaarheid bij hetero’s. Eén van mijn geïnterviewden vertelde me dat Sarah Bettens (zangeres van K’s Choice, red.) de eerste vrouw met kort haar en de eerste lesbienne was die ze kende. Ook Yasmine, een mooie en getalenteerde vrouw die niet beantwoordde aan het cliché van de lesbienne, was zo’n rolmodel. Bij hen is de identificatie extra groot, net omdat ze “van bij ons” zijn.’
En laat daar nu net het schoentje knellen: de grootste hits van Yasmine en Sarah Bettens zijn ondertussen al twintig jaar oud. Alle meisjes aan de macht en Sister gingen niet letterlijk over lesbische liefde. En Yasmine is al meer dan acht jaar dood. Zijn er sindsdien dan geen nieuwe Belgische artiesten opgestaan die openlijk homoseksueel zijn en dat ook durven bezingen? Schlagerzanger Christoff wil geen rolmodel zijn. Gregory Frateur van Dez Mona praat wel over het kind dat hij opvoedt, maar is niet bekend bij het brede publiek. En Max Colombie blijft – alle boys in the water nog aan toe – liefst een enigma (wat uiteraard zijn volste recht is, maar misschien wel een gemiste kans).
In het Nederlandstalige circuit denken we enkel aan David Van den Hende, de zanger van de straffe Gentse groep Hermitage. Op hun net verschenen EP Winter staat Lieve Maarten. ‘Langs de velden heb ik met je haar gespeeld, al wandelend langs de Schelde heb jij vaak mijn rug gestreeld’, zingt de verteller daarin over zijn romance met een zekere Maarten. Eerder zette hij ook al een gedicht van Tom Lanoye op muziek, waarin de mannelijke hoofdpersoon in het huwelijk wil treden met een tuinierszoon. ‘Veel van onze fans herkennen zich in die nummers’, vertelt Van den Hende. Ze gaan niet over coming-outs of struggles, het zijn ook geen Hey hey I’m gay-songs, maar ze gaan net over dezelfde dingen als liefdesliedjes voor hetero’s.’
Van den Hende geeft toe dat hij tien jaar geleden nog vooral in de jij-vorm schreef. ‘Dat leek me toen een veilige optie. Als beginnende groep hoop je op een grote doorbraak en wil je zo’n breed mogelijk publiek bereiken. Niet dat ik ooit over meisjes heb gezongen, zoals Get Ready of Will Ferdy (diens nummer Christine ging eigenlijk over Raf, een echt bestaande verloren liefde van de zanger, red.), maar ik ben wel pas gaandeweg vaker over jongens beginnen schrijven – het is er gewoon ingeslopen. Ik wil niet per se op de barricaden staan, maar zal mijn liefde voor mannen niet uit de weg gaan in mijn nummers.’
Filip Tielens is journalist en schrijft regelmatig voor De Standaard, daar verscheen dit artikel eerder in. Je kunt het ook lezen in ZiZo 141. Je kan een gratis exemplaar van ZiZo meenemen in onze afhaalpunten. Of neem een abonnement, dan krijg je het nummer toegestuurd.
Eigen verslaggeving