Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
recensie
“Niemand zal hier slapen vannacht” van Rachida Aziz
5
Ken je dat gevoel wanneer je iets moreel bedenkelijks hebt gedaan waar je jezelf een beetje voor schaamt (maar je deed het toch)? En dan komt er iemand voorbij en die persoon zegt luidop welke ethisch twijfelachtige dingen je hebt uitgespookt. Geen poeha, geen overdrijvingen, geen steken onder water. Gewoon een vaststelling van het feit dat ook jij moreel feilbaar bent.
Dat is precies wat ik als wit persoon voelde toen ik aan Rachida Aziz’s boek begon. Die kleine tegenstrubbeling die je voelt als iemand de vinger op de zere plek legt en je weet dat je niet het soort persoon wilt zijn dat zij beschrijft, maar je weet ook donders goed dat je (grove) fouten hebt gemaakt. “Witheid werd geïnterioriseerd [door witte mensen],” zegt ze. Het is hoog tijd om daar eens een volwassen gesprek over te hebben. En dat begint met luisteren naar wat mensen van kleur al jaren, decennia, eeuwen zeggen.
In Niemand Zal Hier Slapen Vannacht vertelt Rachida een verhaal voor mensen die onderdrukking kennen, voor mensen van kleur, maar ook voor arme mensen en voor mensen die niet hetero of cisgender zijn. Ze legt feiten op tafel: over Sirine van Parijs, die een paar jaar geleden uit het klaslokaal werd gebannen omdat ze een bandana en lange rok droeg . Over Alan Turing, de homoseksuele wiskundige die gedwongen werd tot chemische castratie. Over de ‘verliezers’ in de geschiedenis die geen plaats krijgen in de geschiedenisboeken of van wie enkel de ‘aanvaardbare’ uitspraken worden geduld. Zoals de strijders voor gelijkheid die het niet alleen hebben over een droom, maar ook over de witte middenmaat die meer gesteld is op orde dan op gerechtigheid.
Bamboestruik
Rachida’s uiteenzetting over institutioneel racisme maakt duidelijk hoe subtiel onderdrukking op basis van een deel van je identiteit is. Het is “als een bamboestruik die je hele tuin overwoekert met wortels die zich een weg banen door muren en zich vertakken over de hele ondergrond.” Anders dan individueel racisme kan je het moeilijk met een camera vastleggen, net zoals ik niet in één zin kan samenvatten hoe deze maatschappij transfoob is.
Ze heeft het over hoe ‘witte feministen’ (feministen die onderdrukking zoals racisme niet structureel bekijken) en hoe deze witte vrouwen op de ruggen van andere mensen (van kleur) naar de top klimmen. Die disharmonie tussen activisten van kleur en witte activisten lijkt verdacht veel op een ongezonde relatie, vertelt Rachida. Je wordt genegeerd, je krijgt een schuldgevoel aangepraat, je kritiek valt in dovemans oren. Ze herinnert ons aan de witte homomannen en -vrouwen die Sylvia Rivera uitjouwden op een herdenking van Stonewall. Voor zij die het niet weten: Sylvia Rivera was een trans* vrouw van kleur en startte zij aan zij met Marsha P. Johnson, trans* persoon van kleur, en Stormé DeLarverie, lesbienne van kleur, de Stonewall-rellen in 1969 die voor velen het begin van de strijd voor LGBT+ rechten markeert.
Hoop
In haar hardheid schuilt echter ook hoop. Rachida spreekt klare taal, communiceert direct wat er mis is en waarom. Ze maakt voor zichzelf en voor andere mensen van kleur ruimte om te spreken over onderdrukking en wijst tussendoor op de andere kruispunten waarop mensen onderdrukking kunnen ervaren. Ze betuttelt witte mensen niet en maant hen aan tot zelfreflectie op basis van feiten. Ik kan haar alleen maar bedanken dat ze me een stevige por geeft om telkens opnieuw mijn eigen gedrag onder de loep te nemen.
Haar boek is evenwel geen uitnodiging om mensen die onderdrukking kennen aan een kruisverhoor te onderwerpen. Het is niet de taak van mensen van kleur om te bewijzen dat racisme bestaat, net zomin als het de taak is van queer personen om te bewijzen dat homo- en transfobie bestaat. Lees James Baldwin, Audre Lorde en Grada Kilomba, zegt Rachida, ze hebben de intellectuele arbeid waar witte mensen naar vragen al jaren geleden gedaan. Ze kunnen je zoveel vertellen over de kruispunten tussen gender, etniciteit en seksualiteit. De informatie is er, als je er voor open staat. En als je niet goed weet waar te beginnen, vind je achterin het boek een handige bibliografie. De excuses voor witte onwetendheid beginnen toch wel erg schaars te worden.
Bron:
Eigen verslaggeving
Lees meer over: