Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Genderidentiteit en seksuele diversiteit bespreekbaar maken in woonzorgcentra: een kwestie van respect
KliQ lanceert ‘Tachtig tinten’, een nieuw instrument om het in woonzorgcentra (WZC) op een laagdrempelige manier over genderidentiteit en seksuele diversiteit te hebben. De unieke toolkit werd donderdag voorgesteld op een studiedag in Gent in aanwezigheid van Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn.
KliQ is de vormingspartner van çavaria, de Vlaamse koepel voor holebi’s en transgenders. Het voorbije jaar gaven ze over deze thema’s vorming op maat aan een aantal WZC. In een panelgesprek gaven ze hun ervaringen mee aan de aanwezigen van de studiedag.
Ruimte creëren
Het is belangrijk dat de bewoners het gevoel krijgen dat er ruimte is om over het onderwerp te praten. Het begint met een open houding van het personeel in het WZC, en dan niet enkel de zorgverleners maar ook de poetsdienst, de administratieve medewerkers en de directie. Laat alle personeelsleden de vorming volgen. “Na de vorming begonnen onze medewerkers na te denken hoe ze hiermee zelf aan de slag konden gaan”, zegt Kelly Neuckermans van WZC Mater Dei in Heikruis.
“Als personeelsleden om persoonlijke, culturele of godsdienstige redenen moeite hebben met holebi’s en transgenders, dan spreek ik hen daar in hun functioneringsgesprek op aan. Bij nieuwe sollicitanten pols ik telkens of ze de waarden van ons WZC delen”, stelt Liesbet Ooghe van WZC Stil Geluk in Geraardsbergen.
Intakeformulieren aanpassen
Verschillende WZC pasten hun opnamebeleid en intakeformulieren al aan. De standaardomschrijving man/vrouw werd vervangen door ‘partner’. “Die kleine aanpassing geeft toekomstige bewoners meer ruimte om zichzelf te zijn. Om het bespreekbaar te maken”, zegt Dominique Sette van WZC Amphora in Wingene.
Intimiteit vs. seksualiteit
“Ons WZC wilde eerst rond het thema intimiteit werken en in een later fase seksualiteit bespreekbaar maken. Stapsgewijs werken leek ons de beste manier om de materie bespreekbaar te maken”, stelt Lieve Biebaut van WZC Ter Leenen uit Nevele. “KliQ heeft goed rekening gehouden met de werkwijze die we voor ogen hadden.”
Deurhanger
Privacy is heel belangrijk voor de bewoners van een WZC. Daarom gebruiken vele WZC een deurhanger waarmee de bewoner kan aangeven dat hij niet gestoord wil worden. Die deurhanger is losgekoppeld van intimiteit en seksualiteit, om schaamte te vermijden en zeer laagdrempelig te blijven. Als een bewoner de deurhanger ophangt, dan wil die even alleen zijn, een gesprek met de notaris hebben, een intiem moment met hun partner, even samenzijn met de familie…
Eenzaamheid
Op de studiedag waren een aantal interessante sprekers. Zo hield professor en politica Petra De Sutter een pleidooi voor meer aandacht voor oudere holebi’s en transgenders. Naar schatting zijn er 200.000 LGBT-senioren, er zijn slechts vijf LGBT-verenigingen die zich focussen op ouderen. “De samenleving wordt harder, de eenzaamheid bij senioren neemt toe. Zeker bij LGBT-senioren die vaak geen (klein)kinderen hebben. Dat heeft een weerslag op hun mentale gezondheid.”
“Holebi- en transfobie komen op jonge leeftijd voor bij je coming out, maar kunnen er op latere leeftijd in het WZC ook voor zorgen dat je terug in de kast kruipt. Dominante heteronormativiteit en holebi-onvriendelijkheid kan en mag niet in de zorgsector. Het beleid mag niet enkel steunen op wetgeving, maar je moet ook de harten van de zorgverleners en de medebewoners winnen”, aldus De Sutter.
Nog steeds taboe
“Seksualiteit wordt nog vaak gelinkt aan jeugdigheid. Dat oudere mensen nog seks hebben, daar staan we niet bij stil. Het gevoel dat dit onderwerp onbespreekbaar is, leeft anno 2018 nog steeds”, zegt Lieslot Mahieu, directeur ouderenzorg voor het OCMW Tienen.
Ouderen blijven het liefst van al zo lang mogelijk thuis wonen. Sommigen hebben angst om naar een WZC te verhuizen omdat ze schrik hebben om hun identiteit te verliezen. Sommigen kruipen terug in de kast omdat ze bang zijn om niet aanvaard te worden.
“LGBT-ouderen vragen geen voorkeursbehandeling, ze willen vooral respectvol en vriendelijk geholpen worden en dat hun specifieke noden erkend worden. Daarnaast willen ze zelf kunnen beslissen naar welk type instelling ze gaan. Sommige senioren zouden graag naar een WZC dat specifiek op LGBT’s gericht is willen verhuizen, terwijl anderen dat net niet zien zitten”, stelt Mahieu.
Stormachtig Stil
Eveline van de Putte is de auteur van Stormachtig Stil, levensverhalen van roze ouderen. Met haar Tour d’Amour reist ze langs instellingen voor zorg en welzijn en hogescholen. Met haar verhalen wil ze taboes doorbreken en onbekende groepen een stem en gezicht geven. Ze beroerde de zaal met een pakkend verhaal. Binnenkort verschijnt haar nieuwe boek: Nieuwe namen, verhalen van transgender ouderen.
Een andere opvallende gast op de studiedag was Bart Hesters, finalist Mister Gay Belgium 2018. Hesters werkt zelf in de zorgsector en koos voor zijn verkiezingsthema iets wat hem nauw aan het hart ligt: de situatie van oudere holebi’s in een WZC. “Ik heb vandaag heel veel inspiratie opgedaan waar ik de komende weken zeker mee aan de slag ga in mijn campagne. Ik was ook geraakt door het verhaal dat Eveline van de Putte vertelde. Ik ga zeker haar boek lezen”, vertelt Hesters.
Opnemen in onderwijsaanbod
Tenslotte hield Jo Vandeurzen, Vlaams minister voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin een pleidooi om genderdiversiteit beter bespreekbaar te maken. Hij gaf toe dat de overheid nog een hele weg af te leggen heeft. “Om de goede zorgcultuur in de praktijk te brengen, moeten er namelijk voldoende middelen vrijgemaakt worden”, aldus Vandeurzen.
Daarnaast hamerde hij op het feit dat zorgverleners ook tijdens hun studies de nodige competenties moeten verwerven om op een correcte manier met hun patiënten om te kunnen gaan. “Daarom ga ik bij de onderwijsinstanties pleiten om het thema genderidentiteit en seksuele identiteit mee te nemen in het opleidingsaanbod voor zorgverleners”, stelt Vandeurzen.
De studiedag focuste op de WZC, terwijl het overgrote deel van de LGBT-senioren nog thuis woont. Een vervolg van dit project is wenselijk voor de zorgverleners die bij de patiënten aan huis komen. Afwachten of de minister hier middelen voor vrijmaakt.
Word jij regenboogambassadeur?
Wil jij holebi en transgender ouderen een gezicht en een stem geven? Neem dan een kijkje op de site https://regenboogambassadeurs.be/ en geef je op als vrijwilliger.
“Ons WZC heeft een regenboogvlag aangeschaft die we op 17 mei, de Internationale Dag tegen Holebi en Transfobie, zullen ophangen”, besluit een enthousiaste Annelies Marysse van WZC Heiveld in Gent.
Aan de slag?
Op de website van KliQ vzw vind je alle ontwikkelde materialen van het project 'Tachtig Tinten' terug.
Eigen verslaggeving