Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
EU-vicevoorzitter Frans Timmermans: "Gelijkheid is geen optie, maar een must"
De naam Frans Timmermans doet misschien niet meteen een belletje rinkelen, maar de Nederlander is momenteel de nummer twee in de Europese Commissie. Vanuit zijn positie waakt hij vol overtuiging over de gelijke behandeling van LGBT+ personen binnen de Europese Unie (EU). “We hebben veel bereikt in de afgelopen jaren, maar er is ook push-back”. In zijn thuisland Nederland ziet hij nog ruimte voor verbetering op het vlak van transgenderrechten.
Ter gelegenheid van de Belgian Pride waren enkele hoge gasten in Brussel. Frans Timmermans is beslist zo’n hoge pief. Nederland heeft hem, als toenmalig Minister van Buitenlandse Zaken, uitgestuurd naar Europa. Daar werd hij aangesteld als commissaris van - hou je vast - Betere Regelgeving, Interinstitutionele Betrekkingen, Rechtsstatelijkheid en het Handvest van de grondrechten. Sowieso geeft dit al wel wat aanknopingspunten voor LGBT+ thema’s. Bovendien is Timmermans ook vicevoorzitter van de Europese Commissie. Na commissievoorzitter Jean-Claude Juncker is hij de nummer twee en hij kan zich dan ook over gelijk welk onderwerp met gezag uitspreken.
Grootste bedreiging is de stilzwijgende meerderheid
Frans Timmermans gaf een bevlogen speech voor de genodigden van de openingsreceptie op de Belgian Pride. Hij opende met de woorden dat onze strijd niet gestreden is. Zijn eigen functie relativerend, riep hij ons allen op: “De grootste druk komt niet van de Europese Commissie, maar van jullie, burgers. De grootste bedreiging van LGBT+ rechten is het stilzwijgen van de meerderheid die het niet kan schelen.”
Aansluitend bij zijn speech had ZiZo de kans om onze politiek hoogst geplaatste noorderbuur te spreken.
Mijnheer Timmermans, waarom maakt u in uw drukke agenda tijd vrij om hier vandaag ook te zijn?
“Omdat ik zie dat homo-acceptatie nog niet de norm is in heel Europa. Omdat ik zie dat we weliswaar héél veel hebben bereikt in de afgelopen jaren, maar dat er ook push-back is uit conservatieve hoek, uit populistische hoek. Daarom vind ik dat iedereen die voor gelijke rechten is, zich moet laten zien en zich daarover moet uitspreken.”
Europese Commissie dwingt gelijke behandeling af
Wat doet de Europese Commissie voor de LGBT+ gemeenschap?
“Wij zijn natuurlijk niet altijd bevoegd op dit terrein, maar alle lidstaten hebben zich verplicht tot de gelijke behandeling, ook van mensen met (wikt zijn woorden) zeg maar een andere seksuele voorkeur dan de meerderheid. Wij proberen lidstaten te helpen de wetgeving op dat punt te verbeteren. Als er sprake is van discriminatie aarzelen we ook niet om in te grijpen daar waar wij bevoegd zijn."
"We proberen ook lidstaten te helpen om bijvoorbeeld bij adoptierechten, bij gelijke pensioenrechten et cetera ook vorderingen te maken. En natuurlijk proberen we ook te bevorderen dat er geen discriminatie is tussen lidstaten, maar gelukkig is de nationale rechter daar vaak ook behulpzaam.”
Welke maatregelen hebt u om lidstaten te helpen?
“We zijn niet bevoegd op heel veel terreinen. We kunnen de lidstaten niet dwingen op heel veel terreinen, maar we kunnen ze wel houden aan hun commitment dat ze niet discrimineren. We kunnen bijvoorbeeld lidstaten niet dwingen het burgerlijk huwelijk open te stellen voor mensen van hetzelfde geslacht. Die bevoegdheid hebben we niet, maar we kunnen wel lidstaten laten zien dat als daardoor rechten worden gecreëerd in één lidstaat, die rechten ook gelden in een andere lidstaat. Zo kunnen we proberen lidstaten op één lijn te krijgen. Nogmaals, onze bevoegdheden zijn helaas op dit punt beperkt, maar gelijke behandeling blijft voor ons een hoofdzaak.”
Dit valt binnen uw eigen bevoegdheden?
“Ja, ik ben verantwoordelijk voor de rechtstaat en voor het handvest van de grondrechten en één van de rechten die echt zwaar verankerd is in zowel de grondrechten als in het handvest, is gelijke behandeling van holebi’s.”
Nederland zakt uit top tien Rainbow Index
Jaarlijks wordt een ranking opgesteld waarin de landen worden vergeleken qua holebi- en transgendervriendelijke wetgeving. Wat vindt u van zo’n ranking?
“Ik vind het heel goed dat die ranking er is. Het spoort landen ook aan om te verbeteren. Dat Nederland uit de top tien is gevallen in die ranking heeft echt wel in Nederland tot fronsen geleid en de wens van de Nederlandse wetgever is duidelijk om tot de beste tien van de wereld te behoren. Tegelijk is recent gebleken dat de homo-acceptatie in Nederland weer is toegenomen, dus in die zin maken we wel vordering.”
De situatie blijkt erg uiteenlopend tussen de verschillende landen van de EU. Kan de Europese Commissie de slechter presterende landen nog meer pushen?
“Ja, ik vind dat we dat altijd moeten doen en dat gebeurt niet altijd in het publiek, want dat is soms contraproductief. Weet u, in tijden van populisme, in tijden van veel angst onder de mensen over hun toekomst, wordt er al heel snel gezocht naar zondebokken en dat zijn soms joden, soms zijn dat moslims, maar homo’s lopen ook het risico weer zondebok te worden. Dan moeten we duidelijk maken aan alle regeringen dat het niet een kwestie is van ‘onze cultuur vraagt erom’, of ‘onze traditie, onze kerk’, maar dat we ook verplicht zijn ten aanzien van iedere burger gelijke rechten te garanderen. En dat is altijd weer een gesprek met landen waar dit nog moeilijk is.”
De commissaris roept op tot waakzaamheid en geeft aan dat LGBT+ rechten niet definitief verworven zijn. Dat kwam ook tot uiting in zijn toespraak. Eerst benadrukte hij de positieve evolutie met de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor koppels van hetzelfde geslacht. Dat mag hij graag benadrukken, want Nederland zette daarvoor de toon in Europa in 1998. “Hoewel de meeste EU-landen intussen gevolgd zijn, moeten we realistisch zijn”, waarschuwde Timmermans. “Gelijkheid is er niet overal en de strijd verhardt zelfs. Zo trachten vele landen de beperking van LGBT+ rechten te verrechtvaardigen en maken ze het leven van LGBT+ personen onmogelijk. Gelijkheid is nochtans geen optie, maar een must.”
Nog een lange weg te gaan
Er zijn toenaderingsgesprekken bezig met aangrenzende landen, met name de Westelijke Balkan. Brengt u dit thema daar ook aan bod?
“Ja en ik moet zeggen, als je kijkt naar een land als Servië - ik weet nog, ik was minister voor Europese Zaken, dat is nu tien jaar geleden. Toen kon de gaypride in Belgrado niet doorgaan, want men durfde het niet aan, er zou teveel geweld zijn. We zijn nu tien jaar verder, de gayprides hebben plaatsgevonden, er heeft geen geweld plaatsgevonden en de premier van Servië is ook iemand die er openlijk voor uitkomt dat zij tot de holebigemeenschap behoort. Dus er zijn echt wel vorderingen gemaakt, ook in de Balkan. Maar nog niet overal en er is nog een lange weg te gaan.”
“We moeten ook realiseren dat er een verschil is tussen wetgeving en de praktijk. In sommige landen is de wetgeving goed, maar is de praktijk nog lang niet goed genoeg. En die praktijk, dat heeft tijd nodig, dat heeft uitwisseling nodig. Het is ook nodig dat men ziet hoe men ermee in andere landen omgaat. Dus een Pride in Brussel heeft ook invloed op de situatie in bijvoorbeeld Servië of Kroatië. Met deze Pride willen wij de rest van de wereld tonen dat we hier zijn. Dit is niet alleen having fun, maar wij zenden ook een boodschap van gelijkheid naar de rest van de wereld: we want equality for all!”, zo formuleerde Timmermans het ook in zijn speech. Dat belang van de Belgian Pride in het buitenland is misschien iets waar wij Belgen ons te weinig van bewust zijn."
Geen thema bij Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen
Tot slot van het interview keerden we terug naar Timmermans’ thuisland. We herinnerden aan het thema van de Pride, ‘Your Local Power!’. Dat heeft alles te maken met de gemeenteraadsverkiezingen die er bij ons aankomen in oktober.
In Nederland zijn er dit voorjaar al lokale verkiezingen geweest. Stond het LGBT+ thema ook daar op de agenda?
“Ik heb het niet veel gezien. Nogmaals, het thema is zo algemeen geaccepteerd in de Nederlandse samenleving dat het niet meer heel erg bijzonder naar voren wordt gebracht. Op het moment dat er sprake is van haat tegen homo’s of geweld tegen homo’s, komt de Nederlandse samenleving heel snel in het verweer en daar ben ik wel trots op. Nederland reageert daar altijd heel goed op.”
Vandaar dat er nu wel een debat was naar aanleiding van die elfde plaats?
“Exact. Ik denk dat de praktijk zo ontspannen is in Nederland, dat de wetgeving misschien daar soms wat achteraan loopt. Met name wat trans betreft. Ik denk dat op het gebied van holebirechten er geen probleem is, maar de erkenning van transidentiteit is bij de wetgever nog niet altijd goed geregeld. De mogelijkheid om een neutraal geslacht te kiezen bij het bevolkingsregister voor een paspoort, dat zijn dingen waar Nederland in de wetgeving nog wat vorderingen kan doen.”
Dus die daling van Nederland is niet te wijten aan slechtere maatregelen die genomen zouden zijn, maar het is relatief: andere landen hebben wel specifieke wetgeving genomen zodat zij stijgen?
“Ja, ik denk het wel, met name op het gebied van transwetgeving. In Nederland gaat het ontzettend goed in de praktijk, alleen in de wetgeving nog niet. Als je in sommige landen ziet, bijvoorbeeld bij genderkeuze voor officiële documenten zoals paspoorten, heeft men meer vordering gemaakt dan in Nederland de afgelopen tijd. Ik denk dat daar nog wel wat te winnen is de komende jaren.”
Gaat u ook mee opstappen in de Pride?
“Jawel, dat ga ik zeker een tijdje doen.”
Eigen verslaggeving