Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Gerechtigheid voor mensenrechtenactivisten in Oekraïne
Dit jaar is Vitalina Koval (28) een van de personen voor wie je kunt schrijven tijdens de Amnesty Schrijfmarathon. Ze is een mensenrechtenactivist met een focus op LGBT+ en vrouwenrechten.
Op 8 maart is Vitalina Koval aangevallen met chemische verf door extreemrechtse radicalen. Dit is hoe het leven van een openlijk LGBT+ persoon in Oekraïne eruit ziet.
Wanneer ben je een activist geworden?
“Toen ik 25 werd, heb ik besloten om mijn leven volledig om te gooien. Ik nam ontslag en begon al mijn tijd aan activisme te spenderen. Ik werd coördinator van een gemeenschapscentrum in mijn thuisstad Oezjhorod, waar ik voor meer dan twee jaar met de LGBT+ gemeenschap werkte. Tijdens die periode organiseerden we publieke acties, educatieve programma’s en programma’s rond pleitbezorging. We hebben ook genetwerkt met de politie. Momenteel woon ik wel in Kiev. Ik was in mijn stad niet langer veilig. Als mensen, bijvoorbeeld je buren, erachter komen dat je een LGBT+ persoon bent, zullen ze je proberen weg te jagen.”
Wat zijn de grootste moeilijkheden voor een LGBT+ activist in Oekraïne?
“Het geweld van extreemrechtse bewegingen. Het is één ding om niet veel mensen om je heen te hebben die je accepteren. Als dat zo is, moet je informatieve programma’s creëren, steun bieden en mensen motiveren om meer zichtbaar en open te zijn. Maar wanneer er zo’n 30 tot 40 sportieve mannen naar je acties komen om je te bedreigen en aan te vallen, dat is een situatie van een heel ander niveau. Het moeilijkste moment voor mezelf was toen ik fysiek werd aangevallen.”
80 procent tot 90 procent van openlijk LGBT+ personen krijgen te maken met een vorm van fysiek geweld in Oekraïne
En hoe ziet de situatie eruit voor LGBT+ personen in het algemeen in Oekraïne?
“Je hebt zo goed als twee keuzes. De eerste is om in de kast te leven. Je moet zwijgen, je verbergen, liegen, schijnhuwelijken aangaan, enzovoort. Je leven zal comfortabel zijn voor iedereen behalve voor jezelf. Daardoor zul je zware psychologische problemen ontwikkelen.
“Een andere keuze is om openlijk te leven. Als je probeert als een openlijk LGBT+ persoon te leven, zul je veel haat ervaren in je dagdagelijks leven. Misschien zal daar ook fysiek geweld bij komen kijken. 80 procent tot 90 procent van openlijk LGBT+ personen krijgen te maken met een vorm van fysiek geweld in Oekraïne. Er zal ook veel haatdragende taal naar je hoofd worden gesmeten. Aan de andere kant, als je een activist wordt, zul je sterker worden en proberen om de maatschappij te veranderen. Je probeert dan iets te verwezenlijken op gebied van gelijke rechten voor iedereen in je land.”
Vijftig extreemrechtse radicalen
Je werd aangevallen tijdens de Internationale Vrouwendag op 8 maart. Wat is er toen exact gebeurd?
“Laten we beginnen met de optocht voor de Internationale Vrouwendag in 2017. Het was onze eerste actie voor vrouwenrechten in de Oekraïnse stad Oezjhorod. Het draaide toen rond het bewerkstelligen van de Conventie van Istanboel. Die omvat onder andere een wet tegen huiselijk geweld en voor gelijke lonen. We hadden toen niet eens ‘LGBT+ vermeld omdat we schrik hadden voor aanvallen als we een publieke LGBT+ actie zouden organiseren. We waren toen ongeveer met vijftien vrouwen, misschien een beetje meer. Een extreemrechtse groep van ongeveer dertig sportieve mannen kwam naar ons evenement en begon ons te duwen en beledigen. Ze namen onze borden, braken ze in stukken en gooiden ze bij het vuil. De politie kwam pas aan na een half uur. Normaal gezien hadden ze er wel al vanaf het begin moeten zijn omdat het zo was afgesproken. Toen hebben we geprobeerd om een onderzoek op te starten maar in de zomer werd het al geblokkeerd door de contacten die de extreemrechtse radicalen hadden binnen de politie.”
“Dit jaar begon ik een maand op voorhand reclame te maken voor het evenement op sociale media. We kregen meteen bedreigingen en haatcommentaren waarin ze zeiden dat zij het ons niet zouden laten houden. We zijn daarmee naar de politie gegaan en na te onderhandelen, gingen ze ermee akkoord om ons te beschermen. Op de dag zelf leek alles ook goed te verlopen tot net voor het einde van het evenement. Opeens stond er een groep van ongeveer vijftig extreemrechtse radicalen die ons probeerde aan te vallen.
Toen we tegen de politie zeiden dat we niet zouden vertrekken voordat het zou worden geclassificeerd als haatdelict, hebben ze dat eindelijk gedaan
“Door een pakketje gevuld met rode chemische verf aan twee vrouwen te geven, slaagden ze erin om dichter bij ons te komen. Uiteindelijk werd de verf op ons gegooid. Ik kreeg verf in beide ogen en dacht eerst dat ik blind was geworden. Ik had enorm veel pijn. Gelukkig ging het beter nadat ik eerste hulp had ontvangen. Maar ik had nog steeds chemische brandwonden aan mijn ogen. Daarnaast gooiden ze ook nog flyers in het rond waarop stond dat nationalisme bescherming zou bieden tegen ‘perverselingen’.”
“Toen we na het evenement naar het politiestation zijn gegaan om een klacht in te dienen, weigerden ze om het te classificeren als een haatdelict, ook al was het duidelijk dat we werden aangevallen omdat ze ons haatten. Pas rond middernacht, toen we tegen de politie zeiden dat we niet zouden vertrekken voordat het zou worden geclassificeerd als haatdelict, hebben ze dat eindelijk gedaan. Maar ze hebben het onderzoek verknoeid, en in het gerecht is de classificatie tot het lichtst mogelijke niveau verlaagd. Na dat hele gebeuren hebben radicalen nog activisten aangevallen in het stadscentrum. Ze hebben ook een haatgolf verspreid op sociale media. Ze hebben zelfs persoonlijke informatie van enkele activisten online gezet. Het werd dus heel onveilig voor ons.”
Hoe vaak gebeuren zo’n dingen?
“Deze radicale haatgroepen zijn aan het groeien in verschillende regio’s van Oekraïne, bijna in alle grote steden. Het lijkt erop dat ze allemaal dezelfde plannen en doelen hebben. Soms komen ze samen om acties aan te vallen waarbij het over LGBT+ of vrouwenrechten gaat, of wanneer er anticorruptie-activisten of Roma mensen zijn. We zien duidelijk dat iemand hen grote financiële steun biedt, maar de vraag blijft waarom.”
“Er zit een groot gat in ons gerechtelijk systeem als het neerkomt op haatdelicten die te maken hebben met activisme voor LGBT+ en vrouwenrechten. Elk jaar vinden er zo’n 200 haatdelicten plaats. Dat is een officieel cijfer verzameld door ngo’s. Ongeveer 20 procent van de slachtoffers dient een klacht in de bij de politie in de hoop om gerechtigheid te krijgen. Veel van hen gaan niet naar de politie omdat ze denken dat het toch niet zal uitmaken. Maar zelfs voor de gerapporteerde zaken is er in de laatste 25 jaar geen juridische uitspraak geweest.”
Verandering teweegbrengen
Ben je bang geworden voor al die gebeurtenissen?
“Ik ben niet meer bang. Ik ben heel gemotiveerd om te vechten voor gelijke rechten. Ik maak mij gewoon zorgen over wat er aan het gebeuren is in onze maatschappij en waarom zoveel mensen oogkleppen ophebben. Wanneer ik zo’n aantal mensen zie, ben ik bezorgd. Maar het geeft mij ook meer kracht en motivatie. Ik wil echt deel uitmaken van een groep mensen die verandering teweegbrengen op het vlak van mensenrechten in ons land.”
Wat zou er kunnen veranderen door mensen die brieven schrijven tijdens de Amnesty Schrijfmarathon?
“De extreemrechtse groep die ons heeft aangevallen hebben sterke banden binnen de politie en het gerecht. Ze hebben goede advocaten, maar ik heb geen idee wie hen daarvan voorziet. Ze proberen mensen binnen het hele proces om te kopen.”
Het is belangrijk om een openlijk LGBT+ persoon te zijn, om trots te zijn op wie je bent en om te vechten voor gelijke rechten
“Ons doel is om het voorval te classificeren als een haatdelict, de politie te helpen om een correct onderzoek te verrichten en ervoor te zorgen dat die radicalen een juiste straf krijgen. Als we daarin succesvol zijn, zal het ook kansen creëren voor alle LGBT+, vrouwen- en mensenrechtenactivisten die ook slachtoffer waren van een haatdelict. Dat is waarom we ons achter dit feit verenigen. Als er veel mensen van over de hele wereld van deze zaak afweten en brieven beginnen schrijven, zal het onmogelijk worden om al die procedures te verbergen die ondanks alles de radicalen een schone lei willen toekennen.”
“Momenteel is het een heel belangrijk moment voor ons land. We zijn aan het kiezen in welk soort maatschappij we willen leven. Het kan een meer ruimdenkende en intelligente maatschappij worden of een met beperkingen, haat en andere negatieve dingen. LGBT+ activisten zijn meestal bij de eersten die zulke tendensen aanvoelen. Dat komt doordat onze groep ook als een van de eersten wordt geviseerd. Daarom is het belangrijk om een openlijk LGBT+ persoon te zijn, om trots te zijn op wie je bent en om te vechten voor gelijke rechten.”
Stuur een brief
Wil je Vitalina helpen beschermen? Neem dan deel aan de schrijfmarathon van Amnesty International. Met enkele klikken of swipes onderteken je de brief.
Heb je naar aanleiding van dit bericht nood een aan een gesprek? Contact opnemen met de Lumi kan via www.lumi.be of 0800 99 533.
Eigen verslaggeving