Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Regenboogkunst
Het is feest in Amsterdam! Met de jaarlijkse Amsterdam Pride maakt Nederland zijn reputatie waar als één van de meest liberale landen ter wereld. Dat dit in vroeger eeuwen niet altijd zo was, zal niemand verrassen. In het Rijksmuseum in Amsterdam kan je een rondleiding volgen die de geschiedenis van holebiseksualiteit in Nederland vertelt aan de hand van kunstwerken.
Met een roze bril op door het Rijksmuseum, op zoek naar verborgen holebiseksualiteit in de kunst. Een tocht langs koninklijke escapades, genderneutrale kleding en lollepotten.
Een wandeling door de eeuwen, van Sodom en Gomorra tot de roze driehoek.
Het Melkmeisje van Vermeer
De eerste vraag die Museumgids Arnout van Krimpen stelt is: “Was het Melkmeisje van Vermeer lesbisch?”
Hij weet het niet zeker, maar suggestief vindt de gids het schilderij wel. Rechts onder op het doek staat een lollepot afgebeeld, dat is een pot met hete kolen in een houten stoof. In de zeventiende eeuw plaatsten vrouwen zo’n potje onder hun rok, dan werden ze lekker warm daar van onderen. Ze werden er ook geil van, dat was eigenlijk de tweede functie van de lollepot. In de Jordaan had je vaker lollepottenscenes van vrouwen die samen seks hadden. Een leuk weetje, daar komt 'pot' (een synoniem voor lesbienne, red.) vandaan.
De lollepot op het schilderij kan dus een subtiele hint zijn dat het Melkmeisje lesbisch was. Waarom weet de museumgids het niet helemaal zeker? Het probleem met de lollepot is dat het ook kan verwijzen naar het feit dat veel bediendes in die tijd werden verkracht door de heer des huizes.
Het Roze Rijks
De rondleiding is getiteld 'Het Roze Rijks'. Je wandelt door de zalen en staat alleen stil bij die objecten die iets vertellen over de holebiseksuele geschiedenis van Nederland. De rondleiding is uitsluitend te beleven in Pride-week. Het is heerlijk te zie hoe museale stukken iets kunnen vertellen over de roze geschiedenis en jammer dat dit niet vaker aan bod komt. Veel geschiedenis blijft normaal verborgen, laten we de schilderijen uit de kast halen!
Geen vrolijke geschiedenis
Het verhaal van de lollepot brengt een stiekeme glimlach op mijn gelaat. Helaas is het merendeel van de geschiedenis die uit de kast komt niet zo vrolijk. In de middeleeuwen tot in de negentiende eeuw stonden er zware straffen op homoseksualiteit, toen nog sodomie genoemd. Tijdens de rondleiding komen we aan een gebrandschilderd venster uit de zestiende eeuw waar de museumgids naar wijst. Het toont de verwoesting van de stad Sodom met zwavel en zuur. Een straf van God voor de spreekwoordelijke onzedelijkheid die er heerste. Om mensen te waarschuwen en af te schrikken hingen dit soort taferelen vroeger in stadshuizen en rechtbanken. Het was een soort van vingerwijzing die mensen in het gareel moest houden.
Doodstraf
Wanneer iemand beschuldigd werd van homoseksualiteit waren de vonnissen niet mild. Om maar te zeggen vreselijk, je kreeg er de doodstraf voor. De museumgids vertelt over twee zeevaarders die tijdens een reis naar de Oost in 1680 waren betrapt. Ze werden met de ruggen tegen elkaar gebonden, in een zak (verzwaard met ijzer) gestoken en levend overboord gegooid.
Genderneutraal
Ook genderneutrale gedachten zijn al te vinden in de kunstwerken, voornamelijk genderneutrale kleding.
In ‘Het vrolijke huisgezin’, een schilderij van Jan Steens, staat een jongen in een lange soepjurk. Jongens en meisjes droegen vroeger meestal tot acht jaar dezelfde kledij. De opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid waren erg anders vroeger dan nu. De meeste mannen op de schilderijen van toen zouden we nu 'verwijfd' vinden, terwijl het vroeger een teken van rijkdom was.
Een museum die permanent regenboogiconen hangt bij LGBTQ+-gerelateerde kunst, zo ver zijn we helaas nog niet. Al is het een heel leuk idee om zo interessante geschiedenis te weten te komen. Tijdens het bewonderen van de kunstwerken door de eeuwen heen en hun LGBTQ+ geschiedenis krijg je weer het bewijs dat holebiseksualiteit en genderneutraliteit iets van alle tijden en alle culturen is.
Meer info:
https://www.rijksmuseum.nl/nl/het-roze-rijks
Eigen verslaggeving